Służebność

Prawo, które pozwala właścicielowi jednej nieruchomości (władnącej) korzystać z innej nieruchomości (obciążonej) lub ogranicza działania właściciela nieruchomości obciążonej. Celem jest zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej. Służebność gruntowa może być ustanowiona również na rzecz spółdzielni rolniczej, nawet jeśli nie jest właścicielem gruntu.

Zasady wykonywania ustala się według zwyczajów miejscowych i zasad współżycia społecznego. Powinna jak najmniej utrudniać korzystanie z nieruchomości obciążonej. Utrzymania urządzeń zwykle spoczywa na właścicielu nieruchomości władnącej, chyba że umowa stanowi inaczej. Służebność pozostaje na wszystkich częściach powstałych po podziale, chyba że dotyczy tylko jednej z nich.

Możliwa jest zmiana treści lub sposobu wykonywania służebności, jeśli pojawi się ważna potrzeba gospodarcza, ale nie może to powodować dużej szkody dla nieruchomości władnącej. Służebność gruntową można nabyć przez zasiedzenie, jeśli korzysta się z trwałego i widocznego urządzenia przez określony czas.

Wygasa po 10 latach niewykonywania. Może być zniesiona za wynagrodzeniem, jeśli stała się szczególnie uciążliwa, lub bez wynagrodzenia, jeśli utraciła znaczenie dla nieruchomości władnącej.

Służebności osobiste to prawo, które pozwala konkretnej osobie korzystać z nieruchomości, podobnie jak służebność gruntowa. Do służebności osobistych stosuje się przepisy o służebnościach gruntowych, z pewnymi wyjątkami.

Zakres i sposób wykonywania służebności osobistej ustala się według osobistych potrzeb uprawnionego, zgodnie z zasadami współżycia społecznego i lokalnymi zwyczajami. Służebność osobista wygasa ze śmiercią uprawnionego. Służebności osobiste nie mogą być sprzedane ani przekazane.

Uprawniony może mieszkać z małżonkiem i małoletnimi dziećmi, inne osoby tylko, jeśli są przez niego utrzymywane lub pomagają w prowadzeniu gospodarstwa domowego. Można umówić się, że po śmierci uprawnionego prawo do mieszkania będzie przysługiwać jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi. Uprawniony może korzystać z pomieszczeń wspólnych w budynku. Jeśli uprawniony rażąco narusza swoje obowiązki, właściciel nieruchomości może żądać zamiany służebności na rentę.

Służebności mieszkania nie można nabyć przez zasiedzenie.

Służebność przesyłu to prawo, które pozwala przedsiębiorcy na umieszczenie swoich urządzeń (jak rury, kable) na czyjejś nieruchomości. Jeśli właściciel nieruchomości nie zgadza się na umowę, przedsiębiorca może domagać się ustanowienia służebności przesyłu za odpowiednią opłatą, natomiast jeśli przedsiębiorca nie zgadza się na umowę, właściciel może żądać wynagrodzenia za umożliwienie korzystania z nieruchomości. Do służebności przesyłu stosuje się te same przepisy, co do innych służebności gruntowych.

Służebność przechodzi na nowego właściciela firmy lub urządzeń. Wygasa, gdy firma kończy działalność. Po wygaśnięciu przedsiębiorca musi usunąć urządzenia lub naprawić szkody, jeśli ich usunięcie jest trudne lub kosztowne.